Ο κρόκος ή σαφράν (saffron), όπως αποκαλείται, συγκαταλέγεται στα πιο πολύτιμα μπαχαρικά των αρχαίων πολιτισμών, για το άρωμα, το χρώμα και τις φαρμακολογικές του ιδιότητες. Το φυτό Crocus sativusL. είναι ένα πολυετές βότανο με πικάντικη γεύση, γνωστό και ως ‘’κόκκινος χρυσός’’.
Η λέξη σαφράν από τον γαλλικό όρο ‘’safran’’, προέρχεται από τη λατινική λέξη ‘’safranum’’, η οποία έχει τις ρίζες της από την αραβική λέξη ‘’zafaran’’ που σημαίνει κίτρινο.
Το σαφράν χρησιμοποιείται εκτενώς ως καρύκευμα στη γαστρονομία. Το εξαιρετικό χαρακτηριστικό των χρωματισμένων ανθών του σαφράν είναι τα τρία στίγματα που βρίσκονται ανάμεσα στα πέταλα. Το άνθος του κρόκου έχει ανοιχτό μωβ χρώμα, αλλά είναι το κοκκινωπό στίγμα του λουλουδιού, που αποτιμάται τόσο ως μπαχαρικό όσο και ως φυσική χρωστική ουσία.
Πάνω από 200.000 αποξηραμένα στίγματα, που προέρχονται από περίπου 70.000 λουλούδια, δίνουν 500g καθαρού σαφράν!
Η προέλευση και οι περιοχές καλλιέργειας του κρόκου
Η καταγωγή του είναι αμφιλεγόμενη, αφού πολλοί θεωρούν την Ανατολή ως τόπο προέλευσης του κρόκου, ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι καλλιεργήθηκε πρώτη φορά στην Ελλάδα.
Όπως και να έχει, ο κρόκος αποτελεί σίγουρα ένα από τα πιο πολύτιμα φυτά, ιδιαίτερα για το Ιράν και την Ινδία, αφού η εξαγωγική του δραστηριότητα είναι μεγάλη. Το Ιράν είναι η μεγαλύτερη και σημαντικότερη περιοχή καλλιέργειας του κρόκου. Περιοχές που ευνοούν την καλλιέργειά του, είναι δυτικά της Ασίας, η Ινδία, το Αζερμπαϊτζάν, καθώς και μεσογειακές χώρες, όπως η Ισπανία, η Ιταλία και η Ελλάδα, που έχουν κρύο χειμώνα, ζεστό καλοκαίρι και χαμηλή υγρασία.
Η χημεία του κρόκου
Το σαφράν είναι ένα πολύτιμο φυτό με σημαντικές ιδιότητες λόγω του δυνατού αρώματος και του έντονου κίτρινου χρώματός του. Το χρώμα του οφείλεται κυρίως στις ενώσεις κροκίνη και κροκετίνη, το άρωμά του προέρχεται από τη σαφρανάλη και η πικρή του γεύση οφείλεται στην πικροκροκίνη. Το κύριο συστατικό του κρόκου είναι η σαφρανάλη, μία πτητική ένωση που σχηματίζεται από την πικροκροκίνη.
Τα οφέλη του κρόκου στην υγεία μας
Αντιφλεγμονώδης δράση
Στα στίγματα, καθώς και στα πέταλα του κρόκου, βρίσκονται ουσίες που διαθέτουν αντιφλεγμονώδη και αντιοξειδωτική δράση, όπως οι ανθοκυανίνες, τα φλαβονοειδή και οι ταννίνες.
Ενίσχυση γνωσιακής λειτουργίας
Αποτελέσματα κλινικών μελετών έχουν δείξει ότι ο κρόκος μπορεί να συμβάλλει θετικά στη βελτίωση της μνήμης και της μαθησιακής συμπεριφοράς.
Αγχολυτική δράση
Με βάση κλινικές μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί, οι κροκίνες, δραστικές ουσίες που εντοπίζονται στο φυτό Crocussativus L.,έδειξαν να έχουν αγχολυτική δράση.
Χαλαρωτικές ιδιότητες
Για τη χαλαρωτική δράση του κρόκου, υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία που δείχνουν ότι οι ουσίες που περιέχονται στο εκχύλισμα του φυτού, και πιο συγκεκριμένα η σαφρανάλη μπορεί να διεγείρει συγκεκριμένους υποδοχείς, οι οποίοι συνδέονται με το αίσθημα της χαλάρωσης.
Επίδραση στην ψυχολογική λειτουργία
Σύμφωνα με κλινικές δοκιμές, ενώσεις τόσο από τα πέταλα, όσο και από τα στίγματα του κρόκου φαίνεται να παρουσιάζουν θετική επίδραση σε περιπτώσεις ήπιας έως μέτριας κατάθλιψης. Πιο συγκεκριμένα, άτομα που συμμετείχαν σε κλινική μελέτη και λάμβαναν καθημερινά 30mgκρόκου, παρουσίασαν σημαντική βελτίωση με βάση την κλίμακα αξιολόγησης της κατάθλιψης. Σημαντική ήταν επίσης η απουσία ανεπιθύμητων ενεργειών.
Ένα φυτό με μακρά ιστορία, πολλές ιδιότητες και αξία ανεκτίμητη! Γνωρίστε και αξιοποιήστε ένα ακόμη ‘’δώρο’’ της φύσης στην καθημερινή σας διατροφή!
Γράφει η επιστημονική ομάδα της VitaminsAcademy
Εκχύλισμα Κρόκου |
Σε συνδυασμό με εκχύλισμα Ροδιόλας και βιταμίνες του συμπλέγματος Β για τη βελτίωση της διάθεσης. |  |
Βιβλιογραφία
- Srivastava et al. (2010) Crocus sativusL.: A comprehensive review, Pharmacognosy Review, 4(8): 200–208, doi: [10.4103/0973-7847.70919]
- R. Gohari et al. (2013) An overview on saffron, phytochemicals, and medicinal properties, Pharmacognosy Review, 7(13): 61–66, doi:[10.4103/0973-7847.112850]
- Abdullaev (2007), Biological Properties and Medicinal Use of Saffron (Crocus sativusL.), Acta Horticulturae, 739, 10.17660/ActaHortic.2007.739.44
- Tsolaki et al. (2016) Efficacy and Safety of Crocus sativusL. in Patients with Mild Cognitive Impairment: One Year Single-Blind Randomized, with Parallel Groups, Clinical Trial, Journal of Alzheimer’s Disease, 54, 129–133, DOI 10.3233/JAD-160304
- Mazidi (2016) A double-blind, randomized and placebo controlled trial of Saffron (Crocus sativusL.) in the treatment of anxiety and depression, J Complement Integr Med, DOI 10.1515/jcim-2015-0043